Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nakłada obowiązek podatkowy na podmiot nabywający rzeczy lub prawa majątkowe ponad swój udział spadkowy. Czyni to jednakże tylko w części dotyczącej spłat lub dopłat. Opodatkowanie nie jest uzależnione od wystąpienia wzbogacenia osoby, która nabyła udziały ponad swój udział w majątku spadkowym. Obowiązek podatkowy wynikający z ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w ogóle więc nie powstanie, jeżeli dział spadku nastąpi bez wyrównywania udziałów poprzez dokonywanie spłat lub dopłat pomiędzy spadkobiercami. Na spadkobiercach ciążył będzie w takim  wypadku jedynie obowiązek podatkowy wynikający z ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Obowiązek podatkowy wynikający z ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje zarówno w przypadku umownego działu spadku, jak również w przypadku działu dokonywanego przed sądem (obowiązek podatkowy jest również uzależniony od nałożenia przez sąd obowiązku spłat lub dopłat na poszczególnych spadkobierców).

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy o dział spadku. Obowiązek ten może również powstać z chwilą powołania się na okoliczność dokonania czynności cywilnoprawnej. Chodzi tu po sytuację , której podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat of końca roku, w którym upłynął termin płatności, a którakolwiek ze stron po upływie tego terminu powołuje się przed organami podatkowymi lub organami kontroli skarbowej na okoliczność jej dokonania. W przypadku sądowego działu spadku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu.

Obowiązek podatkowy ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku.

Podstawą opodatkowania przy dziale spadku jest wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału w spadku. Wartości rzeczy lub praw majątkowych ustalają samodzielnie strony, jednakże przedmiotowe wartości podlegają kontroli organów podatkowych. Przepisy przewidują dwie stawki podatku od czynności cywilnoprawnych od umów o dział spadku i wynoszą one:

1) 2% – przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym;

2) 1 % – przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych.

Jeżeli umowa zawarta jest w formie aktu notarialnego, do pobrania i odprowadzenia podatku zobowiązany jest notariusz. W przeciwnym razie podatnik powinien złożyć deklarację PCC-3 i zapłacić podatek.

Z podatku od czynności cywilnoprawnych zwolnione jest przeniesienie własności nieruchomości lub ich części, wraz z częściami składowymi, z wyjątkiem budynków mieszkalnych lub ich części znajdujących się w obszarze miast, m.in. w drodze umów o dział spadku, pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili dokonania czynności, nabyte grunty stanowią gospodarstwo rolne lub wejdą w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy – w części dotyczącej spłat lub dopłat.

Złożenie deklaracji jest obowiązkiem każdego podatnika bez względu na wysokość zobowiązania podatkowego. Nabycie rzeczy, które są wyłączone z opodatkowania nie powoduje jednakże obowiązku składania deklaracji. W przypadku zwolnień deklarację trzeba złożyć nawet gdy podatek jest równy zeru. Deklarację należy złożyć w Urzędzie Skarbowym w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego (również zwolnienia podatkowego).

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych kształtuje obowiązek podatkowy, jak i podstawę opodatkowania oraz wysokość podatku przy umownym i sądowym zniesieniu współwłasności analogicznie jak przy dziale spadku.